تهران، خیابان انقلاب، خیابان خارک، پلاک 11
(205) 021-66716100
فلج مغزی(Cerebral Palsy) شایعترین ناتوانی جسمی دوران کودکی است که در اثر آسیب غیر پیشرونده به مغز قبل یا در حین تولد و یا در دوران نوزادی ایجاد میشود. افراد مبتلا به فلج مغزی(CP) دارای مشکلات عصبی و اسکلتی عضلانی میباشند که در درجه اول در حرکات بدن و هماهنگی عضلات اختلال ایجاد میکند یعنی بر وضعیت بدنی، ادراکات حسی، ارتباطات، حرکت و سایر عملکردها تأثیر میگذارد. علت دقیق در بسیاری از موارد ناشناخته است، اما این اختلال زمانی رخ میدهد که قسمتهای مربوط به حرکت در مغز دچار رشد غیرطبیعی یا آسیب شود. فلج مغزی تقریباً در سه مورد از هر 1000 تولد زنده ایجاد میشود. اگرچه فلج مغزی را میتوان تعریف کرد، داشتن فلج مغزی فرد مبتلا به این بیماری را تعریف نمیکند.
فلج مغزی نتیجه یک آسیب مغزی یا ناهنجاری مغزی است. زمانی تصور میشد که فلج مغزی ناشی از عوارضی در حین زایمان است. اما علاوه بر این موضوع، عوامل دیگری نیز میتوانند منجر به بروز فلج مغزی شوند. تحقیقات فعلی نشان میدهد که اکثر موارد فلج مغزی ناشی از رشد غیرطبیعی مغز یا آسیب مغزی قبل از تولد یا در حین زایمان و زایمان است. تصادفات، سوء استفاده، قصور پزشکی، سهلانگاری، عفونتها و جراحت برخی از عوامل خطر شناخته شدهای هستند که ممکن است منجر به فلج مغزی شوند.
آسیبهای مغزی قبل، حین یا بعد از تولد میتواند باعث فلج مغزی شود.
علائم فلج مغزی معمولاً برای اولین بار در نوزادان و کودکان نوپا مشاهده میشود.
تقریباً نیمی از کودکان مبتلا به فلج مغزی دچار هایپرتونی (تنش بیش از حد عضلانی) یا اسپاستیسیتی (تنش بیش از حد عضلانی با افزایش رفلکسهای تاندون) میشوند.
فلج مغزی بر حرکات بدن، کنترل عضلات، هماهنگی عضلات، تون عضلانی، رفلکس، وضعیت بدن و تعادل تأثیر میگذارد. همچنین میتواند بر مهارتهای حرکتی ظریف، مهارتهای حرکتی درشت و عملکرد حرکتی دهان تأثیر بگذارد.
1- فلج مغزی اسپاستیک: این نوع رایج ترین نوع فلج مغزی است که حدود 70 درصد موارد را شامل می شود. از علائم فلج مغزی اسپاستیک به مشکلات حرکتی و افزایش تون عضلانی می توان اشاره کرد. این نوع از بیماری خود به سه دسته کلی تقسیم می گردد:
دایپلژی اسپاستیک پاها را بیشتر از بازوها درگیر می کند. این نوع بیشتر بر نوزادان نارسی که قبل از هفته 32 متولد می شوند، تأثیر می گذارد.
کوادری پلژی اسپاستیک هر چهار اندام را کم و بیش به یک اندازه درگیر می کند. شدیدترین نوع فلج مغزی اسپاستیک است و معمولاً با سایر اختلالات همراه است.
همی پلژی اسپاستیک یک طرف بدن را درگیر می کند و ممکن است در کودکانی رخ دهد که یک یا چند دوره خونریزی در بطن های مغز داشته اند.
2- فلج مغزی آتاکسیک: این نوع حدود 10 درصد موارد را شامل می شود و از علائم آن به عدم هماهنگی عضلات می توان اشاره کرد.
3- فلج مغزی دیس کینتیک: این نوع حدود 10 تا 15 درصد موارد را تشکیل می دهد و حرکات غیرارادی و خارج از کنترل از علائم آن است.
4- فلج مغزی مختلط: گاهی ترکیبی از موارد فوق در بعضی بیماران دیده می شود.
فرد مبتلا به فلج مغزی احتمالاً نشانههایی از نقص فیزیکی را نشان میدهد. با این حال، نوع اختلال حرکتی، محل و تعداد اندامهای درگیر و همچنین میزان آسیب، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.فلج مغزی میتواند بازوها، پاها و حتی صورت را تحت تاثیر قرار دهد و ممکن است یک یا چند اندام را درگیر کند.
فلج مغزی بر عضلات و توانایی فرد در کنترل آنها تأثیر میگذارد. ماهیچهها میتوانند بیش از حد، خیلی کم یا همه به طور همزمان منقبض شوند. اندامها میتوانند سفت باشند و مجبور شوند در موقعیتهای دردناک و نامناسب قرار بگیرند. انقباضات نوسان عضلانی میتواند باعث لرزش یا پیچ خوردن اندام شود. تعادل، وضعیت بدنی و هماهنگی نیز میتواند تحت تأثیر فلج مغزی قرار گیرد. کارهایی مانند راه رفتن، نشستن یا بستن بند کفش ممکن است برای برخی دشوار باشد، در حالی که برخی دیگر ممکن است در گرفتن اشیا مشکل داشته باشند. سایر عوارض، مانند اختلال هوشی، تشنج، و اختلال بینایی یا شنوایی نیز معمولاً همراه با فلج مغزی هستند.
فلج مغزی نتیجه یک بار آسیب مغزی است و باعث انحطاط بیشتر مغز نمیشود. آسیب به مغز دائمی است. مغز آنطور که سایر قسمتهای بدن ممکن است درمان شوند و بهبود یابند، درمان نمیشود. به همین دلیل خود فلج مغزی در طول زندگی فرد تغییری برای بهتر یا بدتر شدن نخواهد کرد ولی علائم و آسیبهای ناشی از این اختلال (مانند مشکلات حرکتی) در طول زمان ممکن است بهتر یا بدتر شوند. فلج مغزی آسیبی به مغز است که در حال حاضر قابل رفع نیست و درمانهای موجود فقط به مدیریت و بهبود اثرات این آسیب روی بدن کمک میکند.
به استثنای کودکانی که با یک مورد شدید متولد میشوند، فلج مغزی به عنوان یک بیماری غیر تهدیدکننده زندگی در نظر گرفته میشود. انتظار میرود بیشتر کودکان مبتلا به فلج مغزی تا بزرگسالی به خوبی زندگی کنند.
اثرات فلج مغزی طولانی مدت است نه موقتی. فردی که مبتلا به فلج مغزی تشخیص داده شود، این بیماری را برای تمام عمر خود خواهد داشت. اختلال ناشی از فلج مغزی قابل کنترل است. به عبارت دیگر درمان، جراحی، داروها و فناوریهای کمکی میتواند به حداکثر رساندن استقلال و کاهش موانع کمک کند و در نتیجه منجر به بهبود کیفیت زندگی گردد.